Wie stopt de lobby van de agro-industrie?

Vandaag – 31 januari – wordt een ronde tafel georganiseerd voor de leden van de Vaste Kamercommissie van LNV over CRISPR – Cas. Er is al jaren een heel sterke lobby vanuit de agro-industrie gaande om deze technieken om op DNA niveau aan ons zaadgoed te kunnen sleutelen laagdrempelig en zonder etiketteringsplicht toe te laten. Nederland is binnen Europa sterk pleitbezorger hiervoor. Daarmee staat de vrijheid van de consument om te kiezen voor producten niet genetisch gemodificeerd zijn (ggo’s) op de tocht en ook de claim van de biologische sector om hiervan vrij te blijven. De lobby is zelfs zo sterk dat de biologische sector niet welkom is onder alle deskundigen en organisaties die voor deze ronde tafel zijn uitgenodigd. Ook wordt onze inbreng en die van Bionext en coöperatief zaadbedrijf de Bolster niet bij de publieke stukken gezet ter voorbereiding van deze bijeenkomst. De zelfverklaarde ‘ecomodernist’ en journalist Hidde Boersma is bijvoorbeeld wel uitgenodigd. Hieronder ons ingezonden stuk dat we dan maar via andere kanalen onder de aandacht brengen. Er staat veel op het spel en zeker niet alleen voor de biologische sector.

Vijf minuten lees/bedenktijd over CRISPR-Cas

In een tijd dat steeds duidelijker is dat de milieuschade als gevolg van de intensieve landbouw onhoudbaar is en zowel de gezondheid van mensen (blootstellingen chemicaliën, fijnstof, ziekten als Q koorts etc) alsmede onze natuurlijke hulpbronnen – en daarmee onze voedselzekerheid – aantast, is de lobby vanuit dezelfde agro-industrie kennelijk zo sterk dat een overtreffende trap van overheersing van de voedselketen in de maak is. CRIPR-Cas is geen antwoord op de urgente vragen van deze tijd inzake verlies biodiversiteit, klimaatverandering en toenemende bodemerosie. De ervaring leert dat vanuit de aard van de verdienmodellen het zal leiden tot nog meer afhankelijkheid van boeren tot enkele zaadbedrijven, tot verdere schaalvergroting, monoculturen en vermoedelijk zelfs nog meer gebruik van landbouwgif omdat de kern van de zaak hiermee uit het oog wordt verloren. Het gaat uitsluitend om een verdienmodel in plaats van een dienmodel voor de belangen van burgers waar de overheid de verantwoordelijkheid voor draagt.

Landbouw kan alleen duurzaam zijn als je vanuit de lokale mogelijkheden en ecologische draagkracht voedsel produceert. Biodiversiteit en bodemvruchtbaarheid vormen de basis voor een gezond voedselsysteem waarbij ziekten en plagen binnen de natuurlijke veerkracht kunnen worden beheerst, zoals dat ook in onze grote ecosystemen het geval is. Direct ingrijpen op ziekten en plagen in plaats van op systeemniveau zorgt voor een negatieve spiraal waarbij steeds meer kunst- en vliegwerk nodig is. Ook de nieuwe ggo’s van CRISPR-Cas gaan uit van reductionistisch controle-denken in plaats van adaptieve systemen die uitgaan van de natuurlijke veerkracht vanuit een gezond bodemleven en voldoende biodiversiteit en werkt daarmee negatief op ecologische innovaties.
Biologisch en biodynamisch werkende boeren tonen al decennia aan – zonder de tientallen miljoenen onderzoeksgelden zoals die worden ingezet voor de industriële landbouw – dat een landbouw zonder kunstmest en chemisch synthetische middelen tot prima opbrengsten kunnen leiden en zelfs gelijke of betere opbrengsten tijdens – de helaas steeds vaker optredende – extreme weersomstandigheden. Dat wordt in langjarige vergelijkende veldproeven bewezen (rodale farm trials organic and conventional farming en Fibl farm trials).

Biologische en biodynamische boeren zijn innovatief, delen kennis en gebruiken ook volop technologie maar wel ondersteunend aan ecologie. Dus wel GPS voor rijpaden, wel lichtere machines om bodemverdichting tegen te gaan, wel innovatie vanuit participatief onderzoek, maar juist vermindering van afhankelijkheid van chemie en werken vanuit systeembenaderingen.
Daarom moet er juist meer participatieve en op het hele systeem georiënteerde veredeling komen in samenwerking met de boeren (WUR onderzoek emeritus hoogleraar biologische plantenveredeling Edith Lammerts van Bueren system based breeding) in plaats van introducties van zogenaamde ‘magic bullets’ vanuit de laboratoria. De ggo lobby vaart al tientallen jaren op grote beloften in tegenstelling tot de bewezen gunstige lange termijn effecten die de agro ecologische en biologische landbouw kan aantonen. Bij het praten over hogere productie zoals door de zelfverklaarde ecomodernisten wordt voorbij gegaan aan het feit dat de landbouw helemaal niet efficiënter wordt, maar steeds meer energie vraagt om tot een kilo product te komen. (WUR onderzoek Meino Smit over inefficientie industriele landbouw) Het gaat ook totaal voorbij aan de relatie die we steeds meer zien tussen gezonde bodem en humane gezondheid en dat landbouw veel meer is dan voedsel verbouwen, maar verbonden is aan sociaal-culturele en landschappelijke waarden.

Ooit was volgens Monsanto DDT de oplossing voor al onze problemen nu dus CRISPR Cas en verwante technieken en het lijkt vanuit de bestaande lobbykracht en machtsverhoudingen bijna niet te stoppen. Gaan ze ook tekenen voor de aansprakelijkheid van de schade die hier mogelijk uit voortkomt? Het allerminste wat de politiek zou kunnen doen is in lijn met het advies van het Rathenau Instituut zorgen voor echte keuzevrijheid – en daarmee verplichte etikettering/labelling – en toetsen van maatschappelijk nut en duurzaamheidsvoordelen en hierop monitoren.
Wat de politiek zou moeten doen is de belangen van burgers en ons maatschappelijk kapitaal beschermen. Stop dit gesleutel aan het basismateriaal van ons voedselsysteem. Pas het voorzorgsprincipe toe bij ingrepen in het DNA en bescherm ons tegen de commerciële belangen van de agro-industrie.

De resultaten van alle ggo-introducties tot nog toe zijn ronduit negatief en hebben schaalvergroting aangejaagd, de productie van diervoeder gestimuleerd en gezorgd voor hoger gebruik van bestrijdingsmiddelen. Dit soort technieken voeden de beurzen van de aandeelhouders van Bayer en Syngenta en andere giganten in zaden en bestrijdingsmiddelen. De lokale bevolking die voor industriële landbouw vaak van hun gronden worden verdreven, verliezen hun bestaanszekerheid.

Voedselzekerheid en het voeden van de wereldbevolking is primair een verdelingsvraagstuk, ten tweede een keuze voor een overgang naar vooral plantaardige producten voor humane consumptie en ten derde van investeren in de versterking van de positie van boeren die zorgen voor voedsel voor de lokale bevolking en bescherming van hun natuurlijke hulpbronnen.
Daarmee zou deze boogde volgende stap om nog meer patenten op leven toe te staan en de machtsconcentratie van deze multinationals verder te vergroten met dereguleringsmaatregelen voor CRISPR-Cas en verwante technieken juist een grote en verdere bedreiging vormen voor onze voedselzekerheid.

Bert van Ruitenbeek, namens Stichting Demeter en de BD Vereniging voor biodynamische landbouw en voeding
bert@stichtingdemeter.nl.