Het kon niet, maar Piet deed het toch

‘Landbouw voor iedereen – Leven en werk van boer Piet’ heet het boek dat onlangs verscheen over het leven van biodynamisch boer Piet van IJzendoorn (1948). Door de manier waarop auteur Michiel Bussink zijn levensverhaal optekent, komen ook de naoorlogse ontwikkelingen van de Nederlandse landbouw prachtig in beeld.

Piet werd geboren op een kleinschalig gemengd bedrijf in Tiel, in de tijd dat de Nederlandse overheid haar bevolking flink aanmoedigde om te emigreren. Zo belandde Piet als 5-jarige op een boerderij in Canada, maar dat was een kortstondig avontuur. Hij groeide op in de Betuwe en maakte mee hoe de paarden plaats maakten voor trekkers, hoe ruilverkavelingen het Nederlands landschap totaal veranderden, hoe er steeds meer bestrijdingsmiddelen kwamen die steeds vaker werden gebruikt. Rachel Carson’s boek Silent Spring verscheen. Er kwamen melkplassen, boterbergen en mestoverschotten. Het waren de bijverschijnselen van de super-efficiënte landbouw waar de landbouwvoorlichting op aanstuurde, maar Piet koos een andere weg.

Als kleuter wist hij al wat hij wilde. De kleuterschool? Daar ging hij niet heen. Leren, daar hield hij niet van. Totdat hij – fulltime werkend in het loonbedrijf van zijn vader – zich ervan bewust werd dat het helemaal mis ging in de landbouw. Toen besloot hij van de ene dag op de andere dag dat hij Milieukunde in Groningen ging studeren, en wist zich de opleiding binnen te werken, hoewel dat niet kon, omdat hij drie maanden achter liep.

Dat komt vaak terug in het boek: het kon niet, maar Piet deed het toch. Als eerste BD-boer kreeg hij het voor elkaar om grond in de Flevopolder toegewezen te krijgen. Oogsten zouden mislukken als hij geen fosfaat strooide. De koeien zouden ziek worden of dood gaan zonder IBR-inenting. Van Nederlands graan kon je geen brood bakken. Piet strooide geen fosfaat, entte zijn koeien niet in en startte met een bakkerij op het erf om brood te bakken van eigen graan.

Zonnehoeve bloeide op, er kwam een zorgtak bij, tuinbouw, paardenhouderij, natuurbeheer, een webwinkel. Met zijn passie om te bouwen aan een gezonde, diverse, natuur- en mens-inclusieve landbouw zette hij zich ook in voor allerlei organisaties. Zo was hij bestuurslid van de Biodynamische Vereniging van 1979-1985 en voorzitter van 2013-2019. Hij werd vaak gevraagd zijn mening te geven in allerlei radio- en tv-programma’s of interviews in de krant. Zijn visie op een gezonde landbouw, die hij helder enthousiast wist te verwoorden, was onlosmakelijk verbonden met zijn visie op een gezonde samenleving. Hij inspireerde veel mensen met zijn verhaal. Hij liet zien dat het anders moest én dat het anders kon.

Dat de prachtige droom aan het eind van het boek uiteenspat, is een anticlimax. Het werk van Piet in het bedrijf is overgenomen door een groep jongere ondernemers, maar het gaat flink mis. De Inspectie Jeugdzorg sluit de zorgwoningen en Zonnehoeve CV gaat failliet. Piet blijft als altijd kijken naar wat er wél mogelijk is: hij zoekt nieuwe mensen die Zonnehoeve een toekomst kunnen geven. Hoe dat afloopt? Met die cliffhanger eindigt het boek.

Leven en werk van boer Piet

Tekst: Ellen Winkel