Demeter Monitor 1924-2024: BD in 100-jarig perspectief

De Demeter Monitor 1924-2024, die 23 september is verschenen, plaatst de biodynamische (BD) landbouw in 100-jarig perspectief. BD-landbouw heeft zich vanaf 1924 over de wereld verspreid (ruim 7000 boeren in 60 landen) en is een aanjager van vernieuwing op veel terreinen. Dit jaar viert de beweging haar jubileum met talloze culturele activiteiten zoals Biodyneren, Diermonologen en een wetenschappelijk congres op 20 november.

De eerste 50 jaar van haar bestaan was de biodynamische beweging piepklein, maar vanaf de jaren 70 zit de groei erin: het areaal steeg van 410 hectare in 1973 naar 9500 hectare in 2023 (inclusief aspirant-boeren). Dat is 0,5% van het Nederlandse landbouwareaal. Als pioniersbeweging is de BD springlevend, als marktspeler is het aandeel stabiel, maar beperkt. Sinds 2010 was er telkens sprake van een lichte toename van het aantal bij Demeter aangesloten boeren, maar in 2023 is dat iets afgenomen – van 156 naar 147 – omdat zich geen nieuwkomers meldden, vermoedelijk vanwege de onzekere marktsituatie door koopkrachtverlies van de consument en daling van de export. Ondanks de daling van het aantal bedrijven bleef het aantal hectares (nu 9446) overigens nagenoeg gelijk doordat de gemiddelde bedrijfsomvang (65 ha) wederom toenam.

Het belangrijkste resultaat van 100 jaar BD-landbouw als pioniersbeweging is wat er nu op vele plekken in de landbouw- en voedselketen is overgenomen, zoals wordt belicht in Dynamisch Perspectief 2024-3 die samen met de Demeter Monitor verschijnt. Wat inmiddels breed geaccepteerd is (maar nog beperkt in praktijk gebracht): het besef dat de basis van een gezond landbouwbedrijf het bodemleven is, dat biodiversiteit geen luxe maar noodzaak is en dat dieren ‘diereigen’ gedrag mogen vertonen. Verder is er toenemend bewustzijn dat onze gezondheid samenvalt met vitale ecosystemen; dat landbouw geen industrie maar cultuurgoed is (o.a. de combi landbouw en zorg is vanuit de BD-landbouw ontwikkeld) en dat duurzaamheid alleen kan gedijen binnen een associatieve, meer coöperatieve economie. Allemaal gebieden waar de BD-beweging in woord en daad (en via borging in de Demeter normen) koploper is. Stichting Demeter zet zich hier krachtig voor in, samen met de partners van de Demeter Monitor (Biodynamische Vereniging, BD Grondbeheer, Warmonderhof en Kraaybeekerhof Academie).

Tegelijk is de hoop dat dit alles breed gemeengoed wordt, vooralsnog stukgeslagen op de alsmaar voortwoekerende concentratie van geld en lobbykracht in de agrochemie, de voedselverwerkende industrie en de retail. Het zorgt voor aanhoudende prijsdruk en een ‘race to the bottom’ voor de boeren. Dat systeem is in alle opzichten uitgeput.

Zeker Nederland zal een groot deel van de exportlandbouw achter zich moeten laten. Wij kunnen in ons dichtbevolkte land de gezonde voorbeeldstadstuin van de wereld worden, waar voedselproductie, wonen, natuur, recreatie, zorg en behoud van natuurlijke hulpbronnen samenkomen. De BD-landbouw is daarvoor bij uitstek ervaringsdeskundige.

Op 20 november is er een wetenschappelijk congres in het kader van 100 jaar biodynamische landbouw. Van 30 september tot 12 oktober worden de Demeter weken georganiseerd in de biologische speciaalzaken met tal van aanbiedingen.