Sinds 2024
Zinnenprikkelende Kruidenwerkplaats
Langs de Omloop, een rustig landweggetje dat Schoorl met Bergen verbindt, lag decennialang een braakliggend en verwilderd landbouwperceel. Tot vreugde van de buurt kreeg Scorlewald, de nabijgelegen woon-werkgemeenschap, de kans om hier een biodynamische kruidenwerkplaats te ontwikkelen voor mensen met een beperking, die snel overprikkeld raken. Dankzij een legaat is er in de lente van 2023 een glazen tuinbouwkas gebouwd. Met steun van fondsen, waaronder het Willy Schilthuis Fonds, zijn er vervolgens bomen en kruiden aangeplant, is er een rolstoeltoegankelijk pad aangelegd met oriëntatielijnen voor blinden en slechtzienden en is de kas ingericht voor het opkweken, drogen en verwerken van kruiden. In bijna twee jaar tijd is het verwilderde perceeltje omgetoverd tot een biodynamisch paradijs waar wekelijks 17 cliënten werken. Een team van tien enthousiaste buurtbewoners helpt bij het onderhoud van de tuin.
Voelen, proeven, ruiken
Mensen die snel overprikkeld raken hebben weliswaar een rustige werkomgeving nodig, ze hebben echter wel behoe‑e aan het prikkelen van de zintuigen. Dat bracht de werkplaatsleiders van Scorlewald op het idee van de kruidenwerkplaats. “Kruiden kun je voelen, proeven, ruiken en verwerken,” aldus projectleider Ed Lucas. “Met name geur is heel belangrijk om in een goede stemming te komen. Onze mensen weten drommels goed wat ze nodig hebben. We hebben de kas en belevingstuin dan ook zo ingericht dat iedereen, ook als je blind bent of in een rolstoel zit, zelfstandig naar buiten kan. Vanuit die autonomie en zelfredzaamheid kunnen mensen naar behoefte een wandeling in de tuin maken, in de hangmat gaan liggen of lekker schommelen. Als ze op eigen initiatief tot rust gekomen zijn, kunnen ze zich weer een tijdje verbinden met een activiteit.”
Preparaten
Dit eerste seizoen in 2024 heeft Ed de keuken-kruidentuin aangelegd. Volgend seizoen komen daar nog drie thematuinen bij: een tuin met alle kruiden voor de biodynamische preparaten, een verfplantentuin en een kleine medicinale kruidentuin. De producten, zoals kruidenthee, boeketten, zaadjes en kruidenplantjes, zijn op werkdagen te koop in een zelfbedieningskraam aan de weg.
Tekst en foto: Annelijn Steenbruggen
Meer projecten
Reizende Landbouwcursus
Aanstormende jonge biodynamische boeren en de Landbouwsectie van de Antroposofische Vereniging organiseren werk-weekenden op boerderijen. Zo waren ze in 2022 in mei bij de Remeker-kaas boerderij en in oktober bij De Beersche Hoeve. Handen uit de mouwen en onderwijl geïnspireerd worden door de verhalen van de boer, de Landbouwcursus van Rudolf Steiner en de uitwisseling…
Winterstudiedag met Martin von Mackensen
Op uitnodiging van de Biodynamische Vereniging en Warmonderhof heeft Martin von Mackensen op 15 december 2022 een studiedag en Avondklas verzorgd op Warmonderhof. Martin werkt als boer en docent op Dottenfelderhof bij Frankfurt, een zeer divers biodynamisch bedrijf met een landbouwschool, en hij heeft de gave zijn met veel passie en diepgang te kunnen vertellen….
Biodynamische Diners
Samen eten aan een lange tafel op een biodynamische boerderij, waarbij ook boer en kok aanschuiven. Dat kan bij de Biodynamische Diners, die worden gecombineerd met een rondleiding op de boerderij. In 2023 doen ongeveer tien boerderijen mee. In mei 2022 zijn de diners van start gegaan bij vier boerderijen. Alle zeven diners waren met…
Avondklassen Warmonderhof
Hoe ontwikkel je meer bewustzijn rond antroposofie en biodynamische landbouw? En stimuleer je het opdoen en delen van kennis en ervaring hiermee? Op de Warmonderhof in Dronten wordt zes maal per jaar een dynamische ontmoetingsplek georganiseerd voor boeren, burgers en studenten in de vorm van avondklassen. Momenten van thematische verdieping, inspiratie en ontmoeting op het…
Onderzoek naar de koers van de BD-beweging
‘Op welke wijze kan de BD-beweging optimaal bijdragen aan de ontwikkeling van de biologische en biodynamische landbouw in Nederland?’, was de vraag die het bestuur van de BD-Vereniging meegaf aan consultant Thijs Schiphorst. In de loop van 2022 hield hij dertig interviews met mensen uit de bio- en BD-branche. De belangrijkste conclusies die hij trekt…
Boek: Naar een duurzame landbouw in 2040
“Een systeem waar meer energie in gaat dan eruit komt, komt uiteindelijk tot stilstand”, concludeert Meino Smit op basis van zijn promotieonderzoek aan de Wageningen Universiteit. In zijn boek Naar een duurzame landbouw in 2040 heeft hij zijn promotieonderzoek bewerkt en geactualiseerd voor een breder publiek. Hij laat zien dat het huidige energie slurpende landbouwsysteem onhoudbaar…
Ahimsa – kunstwerk en podcasts
‘Ahimsa de rustende koe’ is een mooi en indrukwekkend kunstwerk, gemaakt door Jantien Mook. De enorme stalen sculptuur heeft een rondreis gemaakt langs allerlei plekken, zoals de Fruittuin van West en Urtica de Vijfsprong (zie foto), waarbij allerlei verdiepende activiteiten en discussies plaatsvonden over de landbouw en de rol van de koe. Het kunstproject kwam…
Boeren voor Boeren
Boeren voor Boeren Ervaren boeren zijn vaak wandelende encyclopedieën van ervaringskennis. De Biodynamisch Vereniging helpt deze kennis ontsluiten door jonge boeren in de gelegenheid te stellen één op één vragen te stellen over vraagstukken die spelen in het eigen bedrijf. LEES MEER Gestart in 2021
BD&Demeter Themadag over klimaat
Op 27 november 2021 organiseerden Stichting Demeter, BD-Vereniging en Aeres Warmonderhof een congres met als thema ‘Ademen met de klimaatcrisis’. Sprekers waren onder andere Klarien Klingen van Toekomstboeren “Wij werken met oplossingen voor het klimaat”, en Extinction Rebellion activiste Roos Saat. Zij riep het publiek in de zaal op tot actie: “Laat iedereen zien dat…
Boek: De opdracht een goed rentmeester te zijn
Onderzoeker Henk Pruntel heeft het verhaal van de biodynamische tuinder Jan Jonkman opgetekend. Deze West-Friese tuinder startte in 1986, samen met vrouw en kinderen, als één van de eerste een biodynamisch tuinbouwbedrijf aan de Bronsweg in Lelystad. Pruntel beschrijft hoe met de komst van gelijkgezinden aan de noordelijke stadsrand een biodynamisch centrum ontstond en hoe…
Project Collegiale Keten
Hoe vorm je op een duurzame manier een voedselketen? Een keten niet alleen gebaseerd op economische, maar ook sociale en ecologische principes, waarbij het belang van het geheel de drijvende kracht is achter de individuele ontwikkeling. In het kader van het project Collegiale Keten hebben Marion Schoenmakers en Caro van Roon in de afgelopen drie…
BD-beroepsontwikkeling
Sinds 2006 verzorgt de Biodynamische Vereniging intervisie, uitwisseling en coaching via de BD-beroepsontwikkeling. Dankzij de uitwisseling met collega’s zetten boeren stappen in hun persoonlijke ontwikkeling, de ontwikkeling van hun bedrijf én de ontwikkeling van de biodynamische landbouw in zijn geheel. De Vereniging traint ongeveer 25 coaches die tussen de 15 en 20 intervisie- en themagroepen begeleiden…
Proeftuin(en) voor patentvrije zaadvaste rassen
Meer diversiteit aan patentvrije zaadvaste rassen op het veld en in de keuken, daar gaan initiatiefnemers Mieke Lateir en Marieke Berkhout voor. De voorbije jaren zijn er bij verschillende tuinders rassenproeven en smaakproeven georganiseerd in Nederland en Vlaanderen. Vanuit het ontstane enthousiasme zijn Mieke en Marieke in 2025 opnieuw gestart met deze rassenproeven. Er zijn…
Graankracht en Graankeuken
Kok Peter van Berckel en voedingskundige Petra Essink zijn beide gegrepen door ‘de kracht van graan’. Granen vormen de basisvoeding voor mensen, maar velen hebben problemen met het verteren van koolhydraten in het algemeen en granen in het bijzonder. Daarom vinden Peter en Petra dat mensen gestimuleerd moeten worden om anders met granen en graanbereiding…
Aardedans op 15 BD-boerderijen
De Aardedans die de Dutch Eurythmy Dance Ensemble (DeDae) in 2024 (het jaar dat de biodynamische landbouw 100 jaar bestond) op boerderijen heeft uitgevoerd, heeft veel harten geraakt. Boeren gaven aan dat ze zich door de dansvoorstelling ‘gezien’ voelden. Een van de dansers, Susanne Visbeen, kijkt terug. ‘Tussen de eik en de linde, een open…
Vertaling boek Manfred Klett
Manfred Klett heeft veel inzichten rondom landbouw opgedaan in z’n leven als BD-boer nabij Frankfurt en in de internationale BD-landbouw-beweging. Nu, aan het eind van zijn werkzame leven, heeft hij het bijeen geschreven in een boek. In jubileumjaar 2024 is het boek ook in het Nederlands verschenen: Van Agro-industrie naar Landbouwkunst – Karaktertrekken van de biologisch-dynamische…
Paardentractie
Sinds enkele jaren werkt Marlijn Wieringa op biodynamische boerderij Veld en Beek aan het ‘project paardentractie’. Marlijn legt uit: “Ik wil het werken met paarden op het land herintroduceren. We hebben nu vier paarden in opleiding. Er zijn vrijwel geen boeren meer die met paarden werken. Dat maakt het een extra uitdaging om het ambacht…
Filmpje BD-museum
Met Pinksteren 2024, op 19 mei, werd het BD Feest van de Eeuw gevierd op Warmonderhof, ter ere van de 100ste verjaardag van de biodynamische landbouw. Zo’n 1500 mensen bezochten deze memorabele happening in een supersfeer met prachtig weer. Er was muziek, Aardedans, diermonologen, theater, de agrilympics, verhalen, herinneringen, ontmoetingen, lekkere hapjes en drankjes, etc….
Winterrogge project op scholen
In de herfst van 2023 is het ‘Winterroggeproject’ van de Biodynamische Vereniging van start gegaan, zodat biodynamische landbouw zichtbaar wordt in vrijescholen. Veel scholen hebben een eigen schooltuin waar ze biodynamisch tuinieren of ze bezoeken met klassen biodynamische bedrijven in de omgeving om mee te werken op het land of met de dieren. Vanuit het…
Toekomstbestendige werk- en denkwijzen
Verbeeldend Verbinden Albert de Vries en Geert-Jan van der Burgt hebben een verkennend onderzoek uitgevoerd naar hoe biodynamische boeren denken en werken. In deze tijd waar het zo nodig is om de omslag te maken naar een duurzame landbouw, heeft de biodynamische landbouw veel te bieden. Tot nu toe zijn boeren vooral bevraagd op hun…
SEED MATTERS – congres met Vandana Shiva
De wereldberoemde activiste Vandana Shiva vertelt tijdens het congres SEED MATTERS, op 1 juni in Antropia in Driebergen, over de strijd die zij al decennia lang voert tegen de overheersende krachten van de zaadgoed-multinationals. “We receive our seeds from nature and our ancestors. We have a duty to save and share them, and hand them…
Diermonologen
Diermonologen geven dieren een stem. Ze vinden plaats op biodynamische boerderijen en iedereen mag er aan meedoen. Deelnemers nemen plaats in de stal of in het weiland, op ooghoogte van de dieren, bijvoorbeeld op strobalen, zodat ze goed contact met hen kunnen maken. Eerst volgt een oefening om dit contact te versterken. Vervolgens draagt de…
Reclaim the Seeds
Reclaim the Seeds is een jaarlijks terugkerend evenement waarbij het uitwisselen van zaden en informatie wordt gecombineerd met discussie over politieke thema’s en praktische doe-workshops. Het doel is meer mensen betrokken te krijgen bij de strijd voor agrarische biodiversiteit en een robuuste, duurzame voedselproductie. Door de uitwisseling van zeldzame en aparte rassen te stimuleren draagt het…
Werkplaatsen Kringlooplandbouw
De Biodynamische Vereniging heeft samen met Land&Co en Louis Bolk Instituut een plan gemaakt voor een ‘Spoedcursus Kringlooplandbouw op biodynamische bedrijven’. Biodynamische boeren zijn immers al 99 jaar dag in dag uit bezig met het sluiten van de kringlopen. De subsidieaanvraag hiervoor is goedgekeurd, aangevraagd bij de rijksoverheid voor ‘kennisdelen over kringlooplandbouw’. Een mooie erkenning…
Reizende Landbouwcursus
Aanstormende jonge biodynamische boeren en de Landbouwsectie van de Antroposofische Vereniging organiseren werk-weekenden op boerderijen. Zo waren ze in 2022 in mei bij de Remeker-kaas boerderij en in oktober bij De Beersche Hoeve. Handen uit de mouwen en onderwijl geïnspireerd worden door de verhalen van de boer, de Landbouwcursus van Rudolf Steiner en de uitwisseling…
Winterstudiedag met Martin von Mackensen
Op uitnodiging van de Biodynamische Vereniging en Warmonderhof heeft Martin von Mackensen op 15 december 2022 een studiedag en Avondklas verzorgd op Warmonderhof. Martin werkt als boer en docent op Dottenfelderhof bij Frankfurt, een zeer divers biodynamisch bedrijf met een landbouwschool, en hij heeft de gave zijn met veel passie en diepgang te kunnen vertellen….
Biodynamische Diners
Samen eten aan een lange tafel op een biodynamische boerderij, waarbij ook boer en kok aanschuiven. Dat kan bij de Biodynamische Diners, die worden gecombineerd met een rondleiding op de boerderij. In 2023 doen ongeveer tien boerderijen mee. In mei 2022 zijn de diners van start gegaan bij vier boerderijen. Alle zeven diners waren met…
Avondklassen Warmonderhof
Hoe ontwikkel je meer bewustzijn rond antroposofie en biodynamische landbouw? En stimuleer je het opdoen en delen van kennis en ervaring hiermee? Op de Warmonderhof in Dronten wordt zes maal per jaar een dynamische ontmoetingsplek georganiseerd voor boeren, burgers en studenten in de vorm van avondklassen. Momenten van thematische verdieping, inspiratie en ontmoeting op het…
Onderzoek naar de koers van de BD-beweging
‘Op welke wijze kan de BD-beweging optimaal bijdragen aan de ontwikkeling van de biologische en biodynamische landbouw in Nederland?’, was de vraag die het bestuur van de BD-Vereniging meegaf aan consultant Thijs Schiphorst. In de loop van 2022 hield hij dertig interviews met mensen uit de bio- en BD-branche. De belangrijkste conclusies die hij trekt…
Boek: Naar een duurzame landbouw in 2040
“Een systeem waar meer energie in gaat dan eruit komt, komt uiteindelijk tot stilstand”, concludeert Meino Smit op basis van zijn promotieonderzoek aan de Wageningen Universiteit. In zijn boek Naar een duurzame landbouw in 2040 heeft hij zijn promotieonderzoek bewerkt en geactualiseerd voor een breder publiek. Hij laat zien dat het huidige energie slurpende landbouwsysteem onhoudbaar…
Ahimsa – kunstwerk en podcasts
‘Ahimsa de rustende koe’ is een mooi en indrukwekkend kunstwerk, gemaakt door Jantien Mook. De enorme stalen sculptuur heeft een rondreis gemaakt langs allerlei plekken, zoals de Fruittuin van West en Urtica de Vijfsprong (zie foto), waarbij allerlei verdiepende activiteiten en discussies plaatsvonden over de landbouw en de rol van de koe. Het kunstproject kwam…
Boeren voor Boeren
Boeren voor Boeren Ervaren boeren zijn vaak wandelende encyclopedieën van ervaringskennis. De Biodynamisch Vereniging helpt deze kennis ontsluiten door jonge boeren in de gelegenheid te stellen één op één vragen te stellen over vraagstukken die spelen in het eigen bedrijf. LEES MEER Gestart in 2021
BD&Demeter Themadag over klimaat
Op 27 november 2021 organiseerden Stichting Demeter, BD-Vereniging en Aeres Warmonderhof een congres met als thema ‘Ademen met de klimaatcrisis’. Sprekers waren onder andere Klarien Klingen van Toekomstboeren “Wij werken met oplossingen voor het klimaat”, en Extinction Rebellion activiste Roos Saat. Zij riep het publiek in de zaal op tot actie: “Laat iedereen zien dat…
Boek: De opdracht een goed rentmeester te zijn
Onderzoeker Henk Pruntel heeft het verhaal van de biodynamische tuinder Jan Jonkman opgetekend. Deze West-Friese tuinder startte in 1986, samen met vrouw en kinderen, als één van de eerste een biodynamisch tuinbouwbedrijf aan de Bronsweg in Lelystad. Pruntel beschrijft hoe met de komst van gelijkgezinden aan de noordelijke stadsrand een biodynamisch centrum ontstond en hoe…
Project Collegiale Keten
Hoe vorm je op een duurzame manier een voedselketen? Een keten niet alleen gebaseerd op economische, maar ook sociale en ecologische principes, waarbij het belang van het geheel de drijvende kracht is achter de individuele ontwikkeling. In het kader van het project Collegiale Keten hebben Marion Schoenmakers en Caro van Roon in de afgelopen drie…
BD-beroepsontwikkeling
Sinds 2006 verzorgt de Biodynamische Vereniging intervisie, uitwisseling en coaching via de BD-beroepsontwikkeling. Dankzij de uitwisseling met collega’s zetten boeren stappen in hun persoonlijke ontwikkeling, de ontwikkeling van hun bedrijf én de ontwikkeling van de biodynamische landbouw in zijn geheel. De Vereniging traint ongeveer 25 coaches die tussen de 15 en 20 intervisie- en themagroepen begeleiden…
Proeftuin(en) voor patentvrije zaadvaste rassen
Meer diversiteit aan patentvrije zaadvaste rassen op het veld en in de keuken, daar gaan initiatiefnemers Mieke Lateir en Marieke Berkhout voor. De voorbije jaren zijn er bij verschillende tuinders rassenproeven en smaakproeven georganiseerd in Nederland en Vlaanderen. Vanuit het ontstane enthousiasme zijn Mieke en Marieke in 2025 opnieuw gestart met deze rassenproeven. Er zijn…
Graankracht en Graankeuken
Kok Peter van Berckel en voedingskundige Petra Essink zijn beide gegrepen door ‘de kracht van graan’. Granen vormen de basisvoeding voor mensen, maar velen hebben problemen met het verteren van koolhydraten in het algemeen en granen in het bijzonder. Daarom vinden Peter en Petra dat mensen gestimuleerd moeten worden om anders met granen en graanbereiding…
Aardedans op 15 BD-boerderijen
De Aardedans die de Dutch Eurythmy Dance Ensemble (DeDae) in 2024 (het jaar dat de biodynamische landbouw 100 jaar bestond) op boerderijen heeft uitgevoerd, heeft veel harten geraakt. Boeren gaven aan dat ze zich door de dansvoorstelling ‘gezien’ voelden. Een van de dansers, Susanne Visbeen, kijkt terug. ‘Tussen de eik en de linde, een open…
Vertaling boek Manfred Klett
Manfred Klett heeft veel inzichten rondom landbouw opgedaan in z’n leven als BD-boer nabij Frankfurt en in de internationale BD-landbouw-beweging. Nu, aan het eind van zijn werkzame leven, heeft hij het bijeen geschreven in een boek. In jubileumjaar 2024 is het boek ook in het Nederlands verschenen: Van Agro-industrie naar Landbouwkunst – Karaktertrekken van de biologisch-dynamische…
Paardentractie
Sinds enkele jaren werkt Marlijn Wieringa op biodynamische boerderij Veld en Beek aan het ‘project paardentractie’. Marlijn legt uit: “Ik wil het werken met paarden op het land herintroduceren. We hebben nu vier paarden in opleiding. Er zijn vrijwel geen boeren meer die met paarden werken. Dat maakt het een extra uitdaging om het ambacht…
Filmpje BD-museum
Met Pinksteren 2024, op 19 mei, werd het BD Feest van de Eeuw gevierd op Warmonderhof, ter ere van de 100ste verjaardag van de biodynamische landbouw. Zo’n 1500 mensen bezochten deze memorabele happening in een supersfeer met prachtig weer. Er was muziek, Aardedans, diermonologen, theater, de agrilympics, verhalen, herinneringen, ontmoetingen, lekkere hapjes en drankjes, etc….
Winterrogge project op scholen
In de herfst van 2023 is het ‘Winterroggeproject’ van de Biodynamische Vereniging van start gegaan, zodat biodynamische landbouw zichtbaar wordt in vrijescholen. Veel scholen hebben een eigen schooltuin waar ze biodynamisch tuinieren of ze bezoeken met klassen biodynamische bedrijven in de omgeving om mee te werken op het land of met de dieren. Vanuit het…
Toekomstbestendige werk- en denkwijzen
Verbeeldend Verbinden Albert de Vries en Geert-Jan van der Burgt hebben een verkennend onderzoek uitgevoerd naar hoe biodynamische boeren denken en werken. In deze tijd waar het zo nodig is om de omslag te maken naar een duurzame landbouw, heeft de biodynamische landbouw veel te bieden. Tot nu toe zijn boeren vooral bevraagd op hun…
SEED MATTERS – congres met Vandana Shiva
De wereldberoemde activiste Vandana Shiva vertelt tijdens het congres SEED MATTERS, op 1 juni in Antropia in Driebergen, over de strijd die zij al decennia lang voert tegen de overheersende krachten van de zaadgoed-multinationals. “We receive our seeds from nature and our ancestors. We have a duty to save and share them, and hand them…
Diermonologen
Diermonologen geven dieren een stem. Ze vinden plaats op biodynamische boerderijen en iedereen mag er aan meedoen. Deelnemers nemen plaats in de stal of in het weiland, op ooghoogte van de dieren, bijvoorbeeld op strobalen, zodat ze goed contact met hen kunnen maken. Eerst volgt een oefening om dit contact te versterken. Vervolgens draagt de…
Reclaim the Seeds
Reclaim the Seeds is een jaarlijks terugkerend evenement waarbij het uitwisselen van zaden en informatie wordt gecombineerd met discussie over politieke thema’s en praktische doe-workshops. Het doel is meer mensen betrokken te krijgen bij de strijd voor agrarische biodiversiteit en een robuuste, duurzame voedselproductie. Door de uitwisseling van zeldzame en aparte rassen te stimuleren draagt het…
Werkplaatsen Kringlooplandbouw
De Biodynamische Vereniging heeft samen met Land&Co en Louis Bolk Instituut een plan gemaakt voor een ‘Spoedcursus Kringlooplandbouw op biodynamische bedrijven’. Biodynamische boeren zijn immers al 99 jaar dag in dag uit bezig met het sluiten van de kringlopen. De subsidieaanvraag hiervoor is goedgekeurd, aangevraagd bij de rijksoverheid voor ‘kennisdelen over kringlooplandbouw’. Een mooie erkenning…
Nieuw: trainingsgroep voor bedrijfsovernemers 13 maart 2025
‘It’s impossible, but it has to be done’ 10 maart 2025
Bescherm boeren, kwekers, burgers en natuur tegen gentech 11 februari 2025
Winterconferentie: De Aarde als levend wezen 16 januari 2025
Onderzoek onder BD-boeren: ‘Niets doen’ is een kwaliteit 13 januari 2025