HISTORIE
Historie van de Biodynamische Vereniging
Historiek van biodynamisch in Vlaanderen
BD-pioniers
Marie Tak van Poortvliet richtte in 1926 de Cultuurmaatschappij Loverendale op, waarin zij al haar boerderijen (200 hectare) onderbracht om de biodynamische landbouw te ontwikkelen ‘voor het geluk van de mensheid’. Dat was een mijlpaal en een groot geschenk voor de biodynamische landbouw.
Ook het werk van Klaas de Boer – die samen met zijn vrouw Mieneke Warmonderhof oprichtte en daarmee een stroom jonge boeren en boerinnen vol BD-idealen afleverde – was goud waard.
Willy Schilthuis wijdde haar leven aan de BD. Ze draaide 35 jaar mee in het bestuur van de BD-Vereniging, was docent, tuinder, schrijver, redacteur van het ledenblad, spreker en bovenal inspirator.
Lees hieronder de levensverhalen van deze pioniers. Er zijn nog vele, vele andere mensen te noemen die zich met hart en ziel hebben ingezet voor de BD en waar wij hen dankbaar voor zijn.
Marie Tak van Poortvliet (1871-1936)
Historie van de Vereniging voor Biologisch-Dynamische Landbouw en Voeding
1937
Op 7 juni 1937 wordt de BD-Vereniging opgericht door boeren, artsen en consumenten uit de klantenkring van Loverendale. Doel is enerzijds om meer bekendheid te geven aan de BD-landbouw bij een breed publiek, en anderzijds ‘het idealistisch werk van de producenten’ te ondersteunen.
1946
De Vereniging maakt een nieuwe start, nadat zij in de oorlog was ondergedoken vanwege het verbod op antroposofische organisaties. Het nieuwe ledenblad ‘Vruchtbare Aarde’ verschijnt en de ‘studiegroep van practici’ gaat van start.
1954
Er wordt een consulentenfonds geopend om te sparen voor een voorlichter. Consumenten(kringen) en de ca. 15 BD-bedrijven dragen bij. Het grootste deel komt via ‘de broodcent’ van Loverendale. Per brood ging 1 cent in de pot.
1964
De BD-Vereniging neemt Rolf ten Siethof in dienst als BD-consulent. Hij is adviseur, controleur, onderzoeker, preparatenmaker en steun en toeverlaat.
1974
Willy Schilthuis wordt de eerste betaalde secretaris en de Vereniging. Zij krijgt een secretariaat met een eigen telefoonlijn op tuinbouwbedrijf De Vier Jaargetijden.
1977
Michiel Rietveld en Sjoukje Rijpstra starten het Studiecentrum Kraaybeekerhof als onderdeel van de BD-Vereniging. Eelco Schaap wordt de tweede BD-landbouwconsulent.
1979
Rolf ten Siethof en Eelco Schaap komen in dienst van de Rijksvoorlichtingsdienst. Het landbouwministerie en de BD-Vereniging betalen ieder de helft van de kosten. Er zijn inmiddels ca 150 BD-bedrijven en ca 120 EKO-bedrijven.
Jaren 80
Het aantal bedrijven en de belangstelling voor biologisch groeit. De Vereniging bouwt contacten op met overheid, maatschappelijke organisaties en structuren in het landbouwveld. Het is een zoektocht naar verbreding zonder vervlakking. Vanwege problemen bij de verdeelcentra is er ook een zoektocht naar nieuwe handelsstructuren.
1991/1995
De BD-Vereniging kiest voor verbreding: ledenblad Vruchtbare Aarde gaat zich als zelfstandig publieksblad op een bredere doelgroep richten. Consumentenvoorlichting en belangenbehartiging worden overgedragen aan de nieuwe brancheorganisatie Biologica. Twee bureaumedewerkers verhuizen mee. Skal neemt de controle over. De Vereniging beperkt zich tot certificering van ‘de D’ van BD. De uitgave van de Zaai en Werkkalender van Maria Thun wordt overgedragen aan uitgeverij Hesperia. Kraaybeekerhof gaat zelfstandig verder.
1992
Na het overlijden van voorlichter Rolf ten Siethof neemt Bernhard Asselbergs de bereiding van preparaten over. Ruim 10 jaar doet hij dat alleen, waarna een preparatengroep (Jola Meijer, Adrie Maas en Willem Bonger) dit overneemt. Sinds 2013 wordt het maken van preparaten verzorgd door biodynamische boerderij De Beersche Hoeve.
1996
De BD-Vereniging begint het project ‘Coach in bedrijf’ om BD-boeren te begeleiden in hun persoonlijke ontwikkeling rond het dynamische aspect in hun werk.
1998
Ledenblad Dynamisch Perspectief gaat van start.
2006
De BD-Vereniging richt Stichting Demeter op vanuit de wens om de certificering en de promotie van het keurmerk in een onafhankelijk orgaan onder te brengen.
‘Coach in bedrijf’ heeft zich verbreed tot BD-beroepsontwikkeling: naast coaching zijn er intervisie, boerenbezoek en themagroepen bijgekomen.
2010
BD-jong gaat van start als onderdeel van de Vereniging en organiseert activiteiten voor en door jongeren. De samenwerking met de Antroposofische Vereniging wordt nieuw leven in geblazen. Organisaties in het BD-werkveld bundelen hun krachten, o.a. bij de deelname aan de BioVak
2012
De BD-Vereniging bestaat 75 jaar. Ter ere daarvan verschijnt het boek De aarde zal weer vruchtbaar zijn (geschreven door Ellen Winkel) waarin verhalen van biodynamische pioniers worden opgetekend en de geschiedenis van de biodynamische beweging in Nederland tot leven komt.
Historiek van Biodynamische landbouw in Vlaanderen
In Vlaanderen nam niet biodynamisch, maar ecologisch het voortouw. In 1974 werd VELT, Vereniging voor Ecologische Land- en Tuinbouw) opgericht, bedoeld voor de hele alternatieve landbouwbeweging, en aanvankelijk mede geïnspireerd door de BD. Maar VELT evolueerde begin jaren 80 naar een beweging voor amateurtuinders en bio-consumenten, met de naam Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze.
In 1982 ging een Vlaamse BD-Vereniging van start. Er draaiden na enige tijd 12 boerderijen in mee die een nauwe band hadden en elkaar steunden. De Roerton was hun ledenblad. De Nederlandse BD-Vereniging ging vervolgens de Demeter certificering verzorgen in Vlaanderen, terwijl Wallonië zich bij Frankrijk aansloot. Door allerlei tegenslagen, viel de Vlaamse BD-Vereniging na 10 jaar uit elkaar, maar vanaf 1994 startte een nieuwe werkgroep ‘BD-Vooruit’ die preparatendagen en studiebijeenkomsten organiseerde. Net als in Nederland stopten een aantal bedrijven door de preparaten-verplichting en in 2000 waren er nog een 5-tal over met Demeter-licentie.
In 1997 stopte de werkgroep en ging Landwijzer van start met een beroepsopleiding voor bio- en biodynamische landbouw. De BD-Vereniging uit Nederland richtte zich nu ook op Vlaanderen, waarbij zich rond Landwijzer een werkgroep vormde die onder andere winterconferenties, Landbouwcursus-leesgroepen en (vanaf 2017) de Zomerschool organiseerde. In 2023 kwamen een Vlaamse Demeter-brochure en een Vlaamse Demeter-website tot stand.
Er waren eind 2023 acht boerderijen bij Stichting Demeter aangesloten, een meer dan het jaar ervoor. Naast deze 8 draaien een 10-tal andere boerderijen mee in Collegiale Toetsing groepen, waar zij werken aan het vormgeven van biodynamische idealen. Ze hebben niet allen behoefte aan het Demeter keurmerk, omdat de meesten alles via korte ketens afzetten. Lees het hele verhaal over de historiek van biodynamisch in Vlaanderen in deze pdf.